Co to jest świadomość językowa?

Świadomość językowa

Co to jest świadomość językowa?

Pojęcie świadomości językowej należy do kategorii pojęć z pogranicza dyscyplin, m.in. filozofii, psychologii, socjologii oraz lingwistyki. Językoznawca, Andrzej Markowski, w Kulturze języka polskiego, Teorii Zagadnieniach leksykalnych definiuje świadomość językową jako ogół sądów o języku i poglądów na język, które są charakterystyczne dla jakiejś osoby albo panują w pewnym środowisku lub grupie społecznej.

Te osądy i poglądy mogą mieć charakter intuicyjny i nie muszą tworzyć spójnego systemu, ale mogą też być umotywowane i podbu-dowane wiedzą o języku. W każdym jednak wypadku muszą one być względnie trwałe i powinny się uzewnętrzniać, a nawet wpływać na zachowanie językowe osoby czy grupy ludzi.

Względna trwałość różni świadome sądy o języku od doraźnych wypowiedzi o poszczególnych zjawiskach językowych, które to wypowiedzi mogą być mało przemyślane i opierać się na wrażeniach niepopartych refleksją językową. Konieczność uzewnętrzniania pozwala na odróżnienie sądów i poglądów, inaczej postaw od wewnętrznych przekonań, choć niewątpliwie także te ostatnie mogą mieć wpływ na zachowania językowe poszczególnych osób.

Ramy programowe kształcenia uzupełniającego kierują naszą uwagę na podstawowy cel szkolnej edukacji, jakim jest nabywanie przez ucznia świadomości językowej. Ta skupia, zgodnie z klasyfikacją dydaktyki ogólnej, kompetencję językową na co składają się wiadomości, umiejętności oraz nawyki i komunikacyjną, czyli zdolność do celowego, umotywowanego sytuacyjnie, skutecznego działania językowego.

Celem takiego kształcenia, zarówno w odbiorze wypowiedzi (słuchanie, czytanie), jak i tworzeniu wypowiedzi (mówienie, pisanie), jest praktyczne, funkcjonalne stosowanie wiedzy gramatycznej, w ścisłym związku z rozwijaniem kompetencji językowej i komunikacyjnej, a także z odbiorem dzieł literackich, a nie jedynie jej transmisja.

Każde zagadnienie z tego obszaru może i powinno być omówione w kontekście, który obrazuje funkcję danej formy czy danego zjawiska.

Ramy programowe kształcenia uzupełniającego zawierają katalog terminów gramatycznych, pojęcia związane ze zróżnicowaniem języka, kulturą języka oraz ortografią i interpunkcją.

Opracowanie: Anna Kaniecka-Iwańska